Η δικαστική χούντα

Αν δεν γνωρίζεις ιστορία, μπορεί θα την επαναλάβεις

Μία φωτεινή στιγμή: Η υπόθεση Λαμπράκη

Η υπόθεση Λαμπράκη, εξελίχθηκε σε μία από τις πιο φωτεινές στιγμές της Δικαιοσύνης. Σ’ αυτό υπήρξε καθοριστική η συμβολή του νεαρού ανακριτή Χρήστου Σαρτζετάκη, στον οποίο ανατέθηκε, τον μακρινό Μάιο του 1963, η έρευνα για τη διαλεύκανση της στυγερής δολοφονίας, με απώτερο στόχο τη συγκάλυψη.

Ο εισαγγελέας Κόλλιας ζήτησε από τον Σαρτζετάκη να μη λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι

Είχε βέβαια την τύχη να επικουρείται από εξίσου έντιμους και έμπειρους εισαγγελείς (Μπούτης, Παπαντωνίου, αλλά και ο μετέπειτα βουλευτής και υπουργός Νίκος Αθανασόπουλος) όμως ήταν η δική του ευψυχία και σθένος, που οδήγησε στην αποκάλυψη του βρομερού παρακράτους, των φυσικών και ηθικών αυτουργών της αποτρόπαιης δολοφονίας, ενός εν ενεργεία βουλευτή.

Ειδικά για τους ηθικούς αυτουργούς (οι φυσικοί ήταν έτσι κι αλλιώς αναλώσιμοι) υπήρξε απροκάλυπτη, ωμή παρέμβαση του διαβόητου Κωνσταντίνου Κόλλια, εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

Στο «Ζ» (βιβλίο και ταινία) περιγράφονται με αυθεντική πιστότητα οι διάλογοι του ανώτατου εισαγγελικού λειτουργού, με τον πρωτοδίκη- ανακριτή. Χωρίς να κρατάει ούτε τα στοιχειώδη προσχήματα, ο Κόλλιας ζήτησε από τον Σαρτζετάκη, να παραβεί τον όρκο του, υπαγορεύοντας του τι να κάνει, ώστε να μη λογοδοτήσουν οι πραγματικά υπεύθυνοι, οι αξιωματικοί της τότε Χωροφυλακής, της Θεσσαλονίκης.

Ο Χρήστος Σαρτζετάκης, όμως, ανήκε στην «πάστα» εκείνων των δικαστών, που εμπνέονταν από την παράδοση του Πολυζωΐδη και του Τερτσέτη.

Αντιστάθηκε μέχρι τέλους, αψήφησε τις απειλές, ενίοτε απροκάλυπτες και έφτασε το «μαχαίρι μέχρι το κόκκαλο». Με επιδέξιες ανακριτικές μεθόδους κατάφερε να εκμαιεύσει την αλήθεια και να αναδείξει, πέραν πάσης αμφιβολίας, την ποινική ευθύνη, του συνόλου της τότε Διοίκησης Χωροφυλακής Θεσσαλονίκης.

Ηταν πράγματι σοκαριστικό το θέαμα, όπως περιγράφεται και στην ταινία του Κώστα Γαβρά, ανώτατων αξιωματικών των Σωμάτων Ασφαλείας, των εντεταλμένων για την τήρηση του νόμου και την ασφάλεια των πολιτών, να οδηγούνται σιδηροδέσμιοι στο γραφείο του ανακριτή και από ‘κεί, να παίρνουν το δρόμο για τη φυλακή. Υπήρξε πράγματι, όπως προαναφέρθηκε, μία φωτεινή στιγμή για τη Δικαιοσύνη.

Η «δικαστική χούντα» αποδείχθηκε πολύ πιο ισχυρή.

Τόσο ώστε ακόμη και η κυβέρνηση της Ενωσης Κέντρου, που ακολούθησε, απέτυχε να θέσει εκτός δικαστικού σώματος τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, παρά την πειθαρχική δίωξη που άσκησε ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης, βουλευτής Χανίων, Πολυχρόνης Πολυχρονίδης.

Το πολιτικό Θερμιδώρ που ακολούθησε, με την πραξικοπηματική ανατροπή του λαοπρόβλητου πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου και τις κυβερνήσεις των αποστατών, είχαν τον αντίκτυπό τους και στο χώρο της Δικαιοσύνης.

Στη δίκη που έγινε, στο Μικτό Ορκωτό Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης, για τη δολοφονία του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη, έγινε πράξη το αρχικό σχέδιο του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

Η υπόθεση Λαμπράκη, εξελίχθηκε σε μία από τις πιο φωτεινές στιγμές της Δικαιοσύνης. Σ’ αυτό υπήρξε καθοριστική η συμβολή του νεαρού ανακριτή Χρήστου Σαρτζετάκη, στον οποίο ανατέθηκε, τον μακρινό Μάιο του 1963, η έρευνα για τη διαλεύκανση της στυγερής δολοφονίας, με απώτερο στόχο τη συγκάλυψη.

Είχε βέβαια την τύχη να επικουρείται από εξίσου έντιμους και έμπειρους εισαγγελείς (Μπούτης, Παπαντωνίου, αλλά και ο μετέπειτα βουλευτής και υπουργός Νίκος Αθανασόπουλος) όμως ήταν η δική του ευψυχία και σθένος, που οδήγησε στην αποκάλυψη του βρομερού παρακράτους, των φυσικών και ηθικών αυτουργών της αποτρόπαιης δολοφονίας, ενός εν ενεργεία βουλευτή. Ειδικά για τους ηθικούς αυτουργούς (οι φυσικοί ήταν έτσι κι αλλιώς αναλώσιμοι) υπήρξε απροκάλυπτη, ωμή παρέμβαση του διαβόητου Κωνσταντίνου Κόλλια, εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

Στο «Ζ» (βιβλίο και ταινία) περιγράφονται με αυθεντική πιστότητα οι διάλογοι του ανώτατου εισαγγελικού λειτουργού, με τον πρωτοδίκη- ανακριτή. Χωρίς να κρατάει ούτε τα στοιχειώδη προσχήματα, ο Κόλλιας ζήτησε από τον Σαρτζετάκη, να παραβεί τον όρκο του, υπαγορεύοντας του τι να κάνει, ώστε να μη λογοδοτήσουν οι πραγματικά υπεύθυνοι, οι αξιωματικοί της τότε Χωροφυλακής, της Θεσσαλονίκης.

Ο Χρήστος Σαρτζετάκης, όμως, όπως αναφέρθηκε και στο χθεσινό φύλλο, ανήκε στην «πάστα» εκείνων των δικαστών, που εμπνέονταν από την παράδοση του Πολυζωΐδη και του Τερτσέτη.

Αντιστάθηκε μέχρι τέλους, αψήφησε τις απειλές, ενίοτε απροκάλυπτες και έφτασε το «μαχαίρι μέχρι το κόκκαλο». Με επιδέξιες ανακριτικές μεθόδους κατάφερε να εκμαιεύσει την αλήθεια και να αναδείξει, πέραν πάσης αμφιβολίας, την ποινική ευθύνη, του συνόλου της τότε Διοίκησης Χωροφυλακής Θεσσαλονίκης.

Ηταν πράγματι σοκαριστικό το θέαμα, όπως περιγράφεται και στην ταινία του Κώστα Γαβρά, ανώτατων αξιωματικών των Σωμάτων Ασφαλείας, των εντεταλμένων για την τήρηση του νόμου και την ασφάλεια των πολιτών, να οδηγούνται σιδηροδέσμιοι στο γραφείο του ανακριτή και από ‘κεί, να παίρνουν το δρόμο για τη φυλακή. Υπήρξε πράγματι, όπως προαναφέρθηκε, μία φωτεινή στιγμή για τη Δικαιοσύνη.

Η «δικαστική χούντα» αποδείχθηκε πολύ πιο ισχυρή. Τόσο ώστε ακόμη και η κυβέρνηση της Ενωσης Κέντρου, που ακολούθησε, απέτυχε να θέσει εκτός δικαστικού σώματος τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, παρά την πειθαρχική δίωξη που άσκησε ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης, βουλευτής Χανίων, Πολυχρόνης Πολυχρονίδης. Το πολιτικό Θερμιδώρ που ακολούθησε, με την πραξικοπηματική ανατροπή του λαοπρόβλητου πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου και τις κυβερνήσεις των αποστατών, είχαν τον αντίκτυπό τους και στο χώρο της Δικαιοσύνης.

Στη δίκη που έγινε, στο Μικτό Ορκωτό Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης, για τη δολοφονία του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη, έγινε πράξη το αρχικό σχέδιο του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

Στο ακροατήριο πια, σ’ ένα ευνοϊκό πολιτικό περιβάλλον, η «δικαστική χούντα», όπως την προσδιορίσαμε σε προηγούμενες παρεμβάσεις, κατάφερε να πετύχει τον πολυπόθητο διαχωρισμό της δίκης, για τη δολοφονία του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη, ως προς τους ένστολους, αξιωματικούς της Χωροφυλακής.

Εξασφαλίστηκε έτσι η επί της ουσίας ατιμωρησία τους.

Πανίσχυρο πια, το θεσμικό υπερκράτος, που καθοδηγούσε και κατηύθυνε το δυσώδες παρακράτος, αξιοποίησε τους ελεγχόμενους μηχανισμούς και στο πεδίο της δικαιοσύνης, για να «αφοπλίσει» την κεντρώα παράταξη και να καταπνίξει κάθε προοδευτική φωνή και κάθε σκίρτημα αντίστασης.

Η «υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ», μέσω της οποίας επιδιώχθηκε η ηθική ή και βιολογική εξόντωση του Ανδρέα Παπανδρέου (κάτι που θα επαναλαμβανόταν με ένα τρόπο, 20 χρόνια αργότερα, με το «σκάνδαλο Κοσκωτά») κατέληξε στην ατίμωση και την καταδίκη σε ποινές πολυετούς κάθειρξης, του ανθού των Ενόπλων Δυνάμεων.

Ο διατεταγμένος χαρακτήρας της δικαστικής διαδικασίας, από την «αόρατη χούντα», αναδείχθηκε όταν η τελευταία κατέστη ορατή, έστω και αν στο ιδιότυπο εσωτερικό μπρα ντε φερ, επικράτησαν αυτοί που θεωρούνταν εκτελεστικά όργανα ή υποτακτικοί στη διάρθρωση της δομής εξουσίας, του συνωμοτικού μηχανισμού.

Ο Χρήστος Σαρτζετάκης μπήκε, όπως ήταν αναμενόμενο, στο στόχαστρο των συνωμοτικών μηχανισμών και το πλήρωσε ακριβά, όταν επικράτησε η χούντα των συνταγματαρχών, με φυλάκιση, αλλά και βασανιστήρια, εν τέλει δε με την απόλυση από το δικαστικό σώμα. Με την αποκατάσταση της δημοκρατίας ήρθε η ώρα και της δικής του αποκατάστασης. Επανήλθε στο δικαστικό σώμα, με το βαθμό του εφέτη.

Παρέμεινε όμως ανυπότακτος, πιστός στη δικανική του συνείδηση.

Το απέδειξε το 1976, όταν ως μέλος του Πενταμελούς Εφετείου Αθηνών, ψήφισε κατά της έκδοσης του Ρολφ Πόλε στην πατρίδα του, την τότε Δυτική Γερμανία, όπου κατηγορούνταν για τρομοκρατική δραστηριότητα. Η ματαίωση της έκδοσης, με την ψήφο και του Χρήστου Σαρτζετάκη, πέρα από τη διπλωματική περιπλοκή που δημιούργησε προκάλεσε ενόχληση και στην ηγεσία της δικαιοσύνης, με αποτέλεσμα να ασκηθεί εναντίον του πειθαρχική δίωξη, από τον τότε εισαγγελέα του Αρείου Πάγου!

Πως λένε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται σαν φάρσα;

Όμως, το 1976, δεν ήταν 1963, ούτε 1966 κι έτσι δεν ανακόπηκε η δικαστική του σταδιοδρομία, που τον εξελίχθηκε μέχρι του βαθμού του αρεοπαγίτη. Για να αποχωρήσει, οριστικά αυτή τη φορά, αλλά οικειοθελώς, τον Μάρτιο του 1985, ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση-πρόταση του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου και της τότε κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, για το ύπατο πολιτειακό αξίωμα. Όπως του είπε ο ηγέτης της προοδευτικής παράταξης, θα ήταν η τελευταία προσφορά προς το έθνος, που του ζητούνταν.

Τα υπόλοιπα θα κρίνει ο ιστορικός του μέλλοντος.